ضوابط تعيين‌تكليف و نحوه تقويم اراضي و بهره مالكانه اراضي باير و موات اصلاحات ارضي
هيئت وزيران در جلسه مورخ ۲۴/۷/۱۳۹۰ بنا به پيشنهاد شماره ۴۲۱۹۵/۰۲۰ مورخ ۱۸/۱۰/۱۳۸۹ وزارت جهاد كشاورزي و به استناد اصل يكصد و سي و هشتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران ضوابط تعيين تكليف و نحوه تقويم اراضي و بهره مالكانه اراضي باير و موات اصلاحات ارضي را به شرح زير تصويب نمود:
ضوابط تعيين‌تكليف و نحوه تقويم اراضي و بهره مالكانه اراضي باير
و موات اصلاحات ارضي
ماده۱ـ در اين تصويب‌نامه، اصطلاحات زير در معاني مشروح مربوط بكار مي‌روند:
الف ـ آيين‌نامه: آيين‌نامه عمران اراضي باير موضوع تصويب‌نامه شماره ۳۵۴۴۸ مورخ ۱/۶/۱۳۵۵.
ب ـ اصلاحيه آيين‌نامه: اصلاحيه مواد (۸) و (۱۱) آيين‌نامه، موضوع تصويب‌نامه شماره ۸۲۷۳۷/ت۴۰۱۱۴ك مورخ ۱۴/۴/۱۳۸۹.
پ ـ مرحله اول قانون: اولين مرحله از مراحل سه‌گانه اصلاحات ارضي كه همان اجراي قانون اصلاحي قانون اصلاحات ارضي ـ مصوب ۱۳۴۰ـ مي‌باشد.
ت ـ املاك مشمول مرحله اول قانون اصلاحات ارضي: دهات و مزارعي كه طبق ماده(۲) قانون اصلاحي قانون اصلاحات ارضي ـ مصوب۱۳۴۰ـ مازاد بر حدنصاب مالكين بوده و مطابق ماده (۱۴) قانون يادشده به نمايندگي وزارت جهاد كشاورزي به دولت انتقال يافته است.
ث ـ اراضي باير: اراضي كه در آن عمليات زراعي انجام نگرفته باشد.
ج ـ اراضي باير مرحله اول اصلاحات ارضي: آن قسمت از اراضي كه در اجراي مرحله اول قانون اصـلاحات ارضي در محدوده دهات مورد تقسيـم، به زارعين صاحب نسق منتقل نشده است به استثناي اراضي زير كشت و آيش و عرصه ساختمانها و حريم قنوات و انهار و معابر و مراتع.
چ ـ اراضي موات: اراضي بايري كه ملك اشخاص حقيقي يا حقوقي غيردولتي نمي‌باشد.
ح ـ عمران: عمليات و اقدامات اشخاص بر روي آن قسمت از اراضي باير و موات كه منجر به زير كشت آبي يا ديم اعم از زراعت يا باغ قرارگرفتن آن مي‌شود.
خ ـ متصرف: زارعان يا ساكنان دهات مشمول مرحله اول اصلاحات ارضي كه اراضي باير و موات را تا تاريخ ۱/۶/۱۳۵۵ تصرف و تاكنون به امر كشت آبي يا ديم اشتغال دارند.
د ـ بهره مالكانه: نسبت مشخصي از معادل پولي محصول زراعي كه دولت از متصرف به طور سالانه دريافت مي‌نمايد.
ذ ـ كميسيون تشخيص: كميسيون مقرر در ماده (۱۱) اصلاحيه آيين‌نامه به منظور تشخيص عمران و زيركشت آبي يا ديم درآمدن اراضي و احراز زمان تصرف و تشخيص متصرف تا تاريخ تصويب آيين‌نامه.
رـ كميسيون تقويم: كميسيون مقرر در ماده (۸) اصلاحيه آيين‌نامه به منظور تقويم بهره مالكانه سنوات تصرف و همچنين ارزش روز اراضي باير و موات بدون لحاظ ارزش افزوده ناشي از سرمايه‌گذاري.
زـ سنوات تصرف اراضي: از تاريخ تصرف به تاييد كميسيون تشخيص تا زمان تعيين تكليف متصرف.
ماده۲ـ مديريت جهاد كشاورزي شهرستان موظف است قبل از هرگونه اقدامي در جهت تعيين تكليف با متصرفين، به منظور احراز مالكيت دولت بر عرصه، مراتب را از اداره ثبت اسناد و املاك محل وقوع ملك استعلام نمايد.
تبصره ـ در خصوص املاك مشمول مرحله اول اصلاحات ارضي (شامل املاك خريداري‌شده توسط دولت يا ساير املاك كه به نحوي به دولت منتقل شده است)، گواهي اداره ثبت اسناد و املاك محل وقوع ملك مبني بر تاييد مالكيت دولت كه در آن ميزان سهم مالكيت دولت در باقيمانده پلاك مشخص شده باشد، كفايت مي‌نمايد.
ماده۳ـ ضوابط موضوع اين تصويب‌نامه، ناظر بر آن قسم از اراضي تصرفي است كه توسط متصرف عمران شده باشد. در صورتي كه اراضي تصرفي به اشخاص ثالث منتقل شده باشد اعمال مقررات اين تصويب‌نامه مشروط به احراز تصرفات متصرف اوليه قبل از تاريخ ۱/۶/۱۳۵۵ خواهد بود.
تبصره ـ احداث هرگونه اعياني و تاسيسات نظير سكونت‌گاه و سوله و انبار توسط اشخاص بر روي اراضي موردبحث از شمول اين تصويب‌نامه خارج بوده و در اجراي مقررات ماده (۵) قانون راجع به الحاق (۸) ماده به آيين‌نامه اصلاحات ارضي مصوب كميسيون خاص مشترك مجلسين ـ مصوب۱۳۴۶ـ مطابق مصوبه شماره ۲۰۱۱ مورخ ۳/۷/۱۳۸۶ شوراي اصلاحات ارضي عمل خواهد شد.
ماده۴ـ مديريت جهاد كشاورزي شهرستان موظف است از زمان ابلاغ اين تصويب‌نامه نسبت به شناسايي اراضي و متصرفين اينگونه اراضي كه تا تاريخ ۱/۶/۱۳۵۵ اراضي فوق را تصرف نموده و زير كشت آبي و يا ديمي درآورده‌اند اقدام نموده و موضوع را به نحو مقتضي از طريق انتشار اطلاعيه و آگهي در جرايد و ابلاغ به شوراي اسلامي محل به اطلاع متصرفين برساند.
تبصره۱ـ تقاضاي تعيين تكليف اراضي تصرفي كشت آبي منوط به ارايه گواهي از سوي شركت سهامي آب منطقه‌اي (استان) و شركت سهامي سازمان آب و برق خوزستان مبني بر امكان تامين آب لازم جهت كشت مذكور و در مورد اراضي تصرفي ديمي منوط به وجود ميانگين بارندگي لازم ساليانه در يك دوره ۳۰ ساله (كه حداقل آن ساليانه ۲۵۰ ميليمتر مي‌باشد) به تشخيص مديريت جهاد كشاورزي شهرستان و تاييد اداره هواشناسي مي‌باشد.
تبصره۲ـ سطح اراضي مورد درخواست نبايد از حدنصابهاي موضوع ماده (۴۵) آيين‌نامه اصلاحات اراضي ـ مصوب۱۳۴۳ـ تجاوز نمايد.
ماده۵ ـ درخواست خريد و انتقال اراضي تصرفي با ارايه نقشه دقيق اراضي يادشده برابر فرم شماره (۱) كه به مهر « دفتر هيئت دولت» تاييد شده است، انجام مي‌شود. مديريت جهاد كشاورزي پس از بررسي، سوابق اجرايي مربوط آنها را به اداره منابع طبيعي براي صدور گواهي بلامعارض بودن اراضي از حيث منابع ملي، اداره امور آب به منظور صدور گواهي تامين آب و اداره هواشناسي براي تعيين ميزان ميانگين بارندگي باتوجه به نقشه اراضي تصرفي ارسال مي‌نمايد.
ماده۶ ـ مديريت جهاد كشاورزي شهرستان موظف است به منظور تشخيص شمول اراضي و سابقه و ميزان تصرف، موضوع را به كميسيون تشخيص ارجاع نمايد. نظر كميسيون تشخيص در خصوص تعيين سابقه تصرف و احراز ساير شرايط مذكور در اين تصويب‌نامه ملاك عمل مي‌باشد.
ماده۷ـ مديريت جهاد كشاورزي شهرستان پس از اخذ نظر كميسيون تشخيص مبني بر شمول اراضي و احراز شرايط متصرف، موظف است تقويم بهره مالكانه ايام تصرف و ارزش روز اراضي تصرفي را براساس نرخ كارشناسي روز بدون لحاظ ارزش افزوده ناشي از سرمايه‌گذاري انجام شده توسط متصرف به كميسيون تقويم ارجاع نمايد. كميسيون تقويم ظرف دو ماه پس از وصول نظريه كميسيون تشخيص نسبت به ارزيابي اقدام مي‌نمايد. مديريت جهاد كشاورزي نظريه كميسيون تقويم را ظرف پانزده روز به متصرف ابلاغ مي‌نمايد.
ماده۸ ـ پرداخت هزينه كارشناسي رسمي دادگستري عضو كميسيون‌هاي تشخيص و تقويم، موضوع مواد (۶) و (۷) اين تصويب‌نامه به عهده متصرف مي‌باشد و در صورت اعتراض به نظريه كارشناسي ابلاغ شده (كميسيون‌هاي تشخيص و تقويم) پرداخت هزينه كارشناسي به عهده معترض (اعم از مديريت جهاد كشاورزي شهرستان و متصرف) مي‌باشد.
تبصره۱ـ متصرف موظف است قبل از انجام كارشناسي ظرف (۲۰) روز از تاريخ ابلاغ توسط مديريت جهاد كشاورزي نسبت به واريز دستمزد كارشناس اقدام نمايد.
تبصره۲ـ در تعيين قيمت اراضي عواملي مانند ميزان مرغوبيت اراضي قبل از سرمايه‌گذاري و عمران، موقعيت اراضي از لحاظ دوري و نزديكي به شهرها و فاصله آن از جاده اصلي و شرايط تامين آب مصرفي و نوع محصول يا محصولات مورد كشت و با توجه به قيمت منطقه‌اي اراضي (به عنوان يكي از عوامل تصميم‌گيري) لحاظ خواهد شد.
تبصره۳ـ بهره مالكانه ايام تصرف اراضي مشمول اين تصويب‌نامه از زمان تصرف (قبل از ۱/۶/۱۳۵۵) تا زمان تعيين تكليف اراضي براساس نظريه كميسيون تقويم محاسبه و به حساب درآمد عمومي نزد خزانه‌داري كل واريز مي‌شود.
تبصره۴ـ اعتبار مدت تقويم (ارزيابي بها) اراضي تصرفي پس از ابلاغ به متصرف حداكثـر به مدت شش ماه تعييـن مي‌گردد و در صـورت انقضاء مـدت مذكور و يا عـدم واريز مبلغ ارزيابي در مدت مقرر، با درخواست مجدد متصرف، مديريت جهاد كشاورزي مكلف است براي يك بار مجدداً نسبت به ارزيابي اراضي با هزينه وي و ابلاغ به متصرف اقدام نمايد.
تبصره۵ ـ در صورت عدم اقدام متصرف ظرف مهلت مقرر، مديريت جهاد كشاورزي شهرستان موظف است پرونده متصرف را جهت اقدامات قانوني به اداره كل منابع طبيعي استان تحويل نمايد.
ماده۹ـ مديريت جهاد كشاورزي شهرستان ضمن تكميل فرم‌هاي شماره (۱) و (۲) كه به مهر « دفتر هيئت دولت» تاييد شده است پرونده متشكله را به همراه مدارك زير به مديريت امور اراضي استان ارسال مي‌نمايد تا پس از بررسي و تاييد آن نسبت به امضاء سند توسط رييس سازمان جهاد كشاورزي استان اقدام شود.
الف ـ گواهي تامين آب كه به تاييد اداره امور آب شهرستان محل وقوع ملك رسيده باشد، يا گواهي اداره هواشناسي محل مبني بر تاييد ميانگين بارندگي موضوع تبصره «۱» ماده (۵) اين تصويب‌نامه و تاييديه مديريت جهاد كشاورزي شهرستان مبني بر كشت مرسوم ديم در منطقه.
ب ـ نقشه اراضي با مقياس (۰۰۰/۱۰ :۱) تحت‌تصرف مورد تاييد كارشناس نقشه‌برداري مديريت امور اراضي استان.
پ ـ نظريه كميسيون‌هاي تشخيص و تقويم شامل سابقه تصرف، مساحت اراضي و نيز تعيين بهره مالكانه ايام تصرف و ارزش روز اراضي.
ت ـ فيش واريزي بهره مالكانه ايام تصرف.
ماده۱۰ـ بهاي اراضي از سوي متصرف به حساب مربوط واريز و پس از ارايه فيش واريز وجه، متصرف جهت تنظيم سند به دفترخانه عامل معرفي مي‌شود.
تبصره ـ صدور سند به نام متصرفين با رعايت حدنصابهاي مقرر در قانون جلوگيري از خردشدن اراضي كشاورزي و ايجاد قطعات مناسب فني و اقتصادي است و در غير اين صورت اسناد مربوط به صورت مشاعي صادر مي‌شود
